ATEX-wetgeving niet altijd toepasbaar in praktijksituatie

Alhoewel de ATEX-wetgeving in de basis wel duidelijk is, blijken er toch nog wel onduidelijkheden te bestaan over de toepasbaarheid en hoe om te gaan met de ATEX-wetgeving. In dit stuk probeer ik uit te leggen hoe de ATEX-wetgeving haar weg vindt in Nederland.

Art. 3 van de 1999/92-EC (ATEX 153 voorheen ATEX 137) schrijft het volgende: …”de werkgever met de aard van zijn bedrijf overeenstemmende technische en/of organisatorische maatregelen te treffen, met prioriteitsaanduiding en volgens de volgende grondbeginselen:
— het voorkomen van het ontstaan van explosieve atmosferen of, wanneer dat gezien de aard van het werk niet mogelijk is,
— het vermijden van de ontsteking van explosieve atmosferen, en
— het beperken van de schadelijke gevolgen van een explosie, teneinde de gezondheid en de veiligheid van de werknemers te verzekeren… “

Voor nieuwe installaties is dit meestal eenvoudig toepasbaar, maar de ATEX-wetgeving voor bestaande installaties is niet altijd eenvoudig, correct, financieel en technisch uitvoerbaar. Hier knelt de wetgeving dus met de praktijk.

Voorkomen is beter dan genezen…

Vanuit de praktijk weten we dat voorkomen beter is dan genezen en iets doen is beter dan niets doen! Kijk goed naar de functionele veiligheid van de installatie, neem dit dan als basis. Door het toepassen van de MRT-eisen wordt veelal voorkomen dat een ontstekingsbron actief wordt voorkomen. Wanneer er geen ontstekingsbron  aanwezig kan zijn dan zal een ontsteking van explosieve atmosfeer ook niet gebeuren. Echter het uitsluiten van alle ontstekingsbronnen in alle omstandigheden (zoals bv bedrijfsstoringen, of uitzonderlijke storingen) kan soms niet altijd volledig worden uitgesloten. Het beperken van de eventuele schadelijke gevolgen die bij een explosie kunnen ontstaan wordt vaak overgeslagen en/of vergeten.

Een explosie komt onverwachts… Herken een gevaarlijk situatie

De basis en de eerste stap, die genomen moet worden, is de bewustwording van het personeel op gebied van explosie gevaar, het voorkomen van de ontstekingsbronnen en de preventieve maatregelen. Hierin hebben diverse bedrijven afgelopen jaren grote stappen gezet.

“De ATEX-wetgeving wordt door de feed/food industrie momenteel nog niet zo heet gegeten zoals deze wordt opgediend. Dit komt mede doordat de risico bewustzijn in deze industrie nog vaak laag is.”

Het beperken van de schadelijke gevolgen bij een explosie kan lastig uitvoerbaar zijn in bestaande installaties. Daarom moet goed naar de risicovolle installaties gekeken worden. Dit zijn installaties waar werknemers werkzaam kunnen zijn of installaties die een ontstekingsbron kunnen hebben en waar een gevaarlijke atmosfeer kan ontstaan het meest kritisch. Let hierbij ook op eventueel domino effect. Dit zal beoordeeld moeten zijn in de ATEX-RI&E van het bedrijf.

Beperk schade aan mens en apparatuur

De nadruk ligt vaak teveel op alleen preventieve maatregelen. Dit is echter niet afdoende.
Een belangrijk punt blijft het voorkomen van explosiedoorslag en het waarborgen van de veiligheid van de werknemers. Dit geldt zeker voor zone 20 apparatuur met een eigen ontstekingsbron. (o.a. mengers, molens, zeven, elevatoren)

Wat moet ik minimaal doen?

Omdat de handhaving en toezicht op de ATEX in Nederland beperkt is, is er vaak sprake van ontwijkend gedrag. Niemand zal u vertellen wat de minimale geaccepteerde oplossingen zijn buiten de wetgeving om. (Niet de verzekering, niet de branche organisatie, niet de Arbeidsinspectie of externe adviseurs)
De wetgeving is hierin duidelijk, echter de werkelijkheid is anders. Indien een bedrijf afwijkt van de wetgeving doordat het b.v. technisch of financieel niet mogelijk is, dan is onderbouwing en onderzoek hiervan uiterst belangrijk. De directie zal moeten bepalen en aangeven hoe men de veiligheid van haar werknemers waarborgt en door de genomen maatregelen tot een geaccepteerd restrisico komt. Deze verantwoordelijkheid kan niet worden afgeschoven op externe adviseurs. Uiteindelijk kan alleen de rechter bepalen of de genomen (preventieve) maatregelen voldoende zijn. Helaas is het dan meestal te laat.
Het is dus van groot belang om afwijkingen te onderbouwen en te bespreken met de arbeidsinspectie, verzekering en deskundigen.

U vindt investeren in explosiebeveiliging duur? Probeer dan eens een onverwachte explosie!

“Investeren in veiligheid is duur”. Dat wordt vaak beweert. Ok, het klopt dat het toepassen van explosie beveiliging niet direct extra productie oplevert. Maar de kosten die ontstaan bij een explosie kunnen wel onbetaalbaar zijn. Denk hierbij aan eventuele verwondingen of erger nog verlies van uw werknemers, imago schade, processchade, productieschade, juridische kosten of klantverlies. Ook zal de arbeidsinspectie en de verzekering gaan beoordelen of u wel veilig en conform de wetgeving gewerkt heeft.

Wilt u op de hoogte blijven van ons laatste nieuws? Schrijf u hiernaast dan in voor onze nieuwsbrief